انسانی که در بهترین صورت و نظام آفریده شده کیست؟
زن یا مرد؟
خداوند در سوره تین بعد از سوگندهای چهارگانه می فرماید:
لَقَدْ خَلَقْنَا الْانسَانَ فىِ أَحْسَنِ تَقْوِیم
که ما انسان را در بهترین صورت و نظام آفریدیم.
مفسران در تفسیر این آیه گفته اند که منظور از کلمه" انسان" جنس انسان است، پس جنس انسان به حسب خلقتش داراى قوام است. و نه تنها داراى قوام است، بلکه به حسب خلقت داراى بهترین قوام است.[1]
هم چنین اذعان داشته اند که خداوند انسان را از هر نظر موزون و شایسته آفریده، هم از نظر جسمى، و هم از نظر روحى و عقلى، چرا که هر گونه استعدادى را در وجود او قرار داده، و او را براى پیمودن قوس صعودى بسیار عظیمى آماده ساخته[2] و در واقع او را در کامل ترین حالت عقل و فهم و ادب و علم و بیان آفریده است.[3]
از این رو در می یابیم که خداوند انسان را در تمام ابعاد جسمی و روحی و عقلی «احسن تقویم» آفریده و انسان یعنی زن و مرد.
اما مفسران گفته اند: «زن بالطبع داراى عاطفه و شفقت بیشترى و تعقل ضعیفترى از مرد است، و به عکس مرد بالطبع داراى عواطف کمترى و تعقل بیشترى است»[4]
آیا چنین سخنی «احسن تقویم» بودن زن را به لحاظ خِرَدِ کمتر و «احسن تقویم» بودن مرد را به دلیل عواطف کمتر، خدشه دار نمی کند؟
آن هم زن و مردی که هر دو از نطفه خلق شده اند. (نحل / 4)
و مراحل خلقت هر دو یکسان است و خداوند به خاطر خلقت «انسان» به خود گفت: «فَتَبارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقین» . (مومنون/14)
و هر دو از «بنی آدم» هستند و صاحب «کرامت و شرافت». (اسرا/ 70)
و به هر دو سفارش کرده که هم چون پدر و مادرشان فریب شیطان را نخورند و گمراه نشوند. (اعراف/27)
و نیز هر دو با خداوند عهد بسته اند که شیطان را عبادت نکنند. (یس/60)
در مقابل خداوند هم وعده داده که به اعمال نیک هر انسانی، چه زن چه مرد، پاداشی بهتر از آنچه انجام داده، عطا نماید. (نساء/124)
حال چگونه می توان مردان را به لحاظ قوت عقلی بر زنان رجحان داد در حالی که در آیات قرآن، تفاوتی برای خلقت آن دو ذکر نمی شود و حتی تاکید می نماید که خداوندِ خالق، کسی است که هر چه را آفریده، نیکو آفریده (سجده/7) و انسان را به بهترین شکل صورت داده است. (غافر/64).
از سوی دیگر خردمندان را نه مردان، بلکه انسان های صاحب حکمت و دانشی می داند (بقره/269) که پند پذیرند (ابراهیم/52) به طوری که امید است که با اندیشیدن در آیات الهی تقوا پیشه کنند (بقره/ 179) و رستگار شوند (مائده/100).
پس تفاوت در عقل بشر، ذاتی نیست بلکه عارضی است و به واسطه دانش و حکمتی که می آموزد و به کار می گیرد، عقل او افزایش می یابد و در زمره «خردمندان» قرار می گیرد. و هرگز آنان که می دانند با کسانی که نمی دانند، برابر نیستند.
هَلْ یَسْتَوِی الَّذینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذینَ لا یَعْلَمُون (زمر/9)
پس زن و مرد به عنوان انسان مذکر و انسان مونث، در بهترین صورت و نظام با مراحل خلقتی یکسانی آفریده شده اند، و تفاوت آنها در طی مسیر زندگی با علم و حکمتی که می آموزند، ظهور و بروز می یابد.
لذا می توان گفت هر دو شروع یکسانی دارند، اما نحوه پیمودن مسیر زندگی و اتمام آن، به تلاش و عمل ایشان وابسته است، نه به جنسیت آن دو.
[1] ترجمه تفسیر المیزان ج20 540
[4] ترجمه تفسیر المیزان ج18 134
نفیسه مرادی-کارشناس ارشد معارف قرآن
استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
تلگرام: https://t.me/female_Interpretation
یک پست پیشنهادی
روز دختر، یادآور جنسیت یا انسانیت؟
